جرم دندان (تارتار) یکی از شایع‌ترین مشکلات دهان و دندان است که در اثر تجمع پلاک‌های میکروبی سفت‌شده ایجاد می‌شود. این جرم‌ها نه‌تنها باعث زردی و بوی بد دهان می‌شوند، بلکه خطر پوسیدگی دندان، التهاب لثه و حتی از دست دادن دندان را افزایش می‌دهند . خوشبختانه با رعایت بهداشت دهان و دندان و روش‌های پیشگیرانه می‌توان از تشکیل جرم جلوگیری کرد. در این مقاله، بهترین روش‌های پیشگیری از جرم دندان را بررسی می‌کنیم.
بخش اول: جرم دندان چیست و چگونه تشکیل می‌شود؟
پلاک دندان یک لایه نرم، چسبنده و بی‌رنگ از باکتری‌هاست که پس از مصرف غذا روی دندان‌ها تشکیل می‌شود. اگر پلاک به‌موقع پاک نشود، طی ۲۴ تا ۷۲ ساعت با مواد معدنی بزاق ترکیب شده و به جرم سخت (تارتار) تبدیل می‌شود که فقط با جرم‌گیری حرفه‌ای قابل برداشت است
عوارض جرم دندان:
-
پوسیدگی دندان
-
خونریزی و تحلیل لثه
-
بوی بد دهان
-
لق شدن دندان‌ها در موارد پیشرفته 8
بخش دوم: ۱۰ روش موثر برای پیشگیری از جرم دندان
۱. مسواک زدن صحیح و منظم
-
دفعات مسواک زدن: حداقل ۲ بار در روز (صبح و شب).
-
مدت زمان: هر بار ۲ دقیقه با حرکات دورانی و ملایم.
-
نوع مسواک: ترجیحاً مسواک نرم یا متوسط با سر کوچک برای دسترسی به نقاط دورافتاده.
-
خمیردندان: استفاده از خمیردندان حاوی فلوراید برای تقویت مینای دندان 110.
۲. استفاده روزانه از نخ دندان
-
پلاک بین دندان‌ها با مسواک به‌تنهایی پاک نمی‌شود. نخ دندان کشیدن روزانه (ترجیحاً قبل از خواب) از تجمع جرم جلوگیری می‌کند
۳. دهان‌شویه ضد باکتری
-
دهان‌شویه‌های حاوی کلرهگزیدین یا فلوراید به کاهش پلاک و باکتری‌ها کمک می‌کنند.
-
از دهان‌شویه‌های الکلی اجتناب کنید، چون باعث خشکی دهان می‌شوند
۴. رژیم غذایی مناسب
-
کاهش مصرف قند و نشاسته: باکتری‌ها از قند تغذیه می‌کنند و اسید تولید می‌کنند که مینای دندان را ضعیف می‌کند.
-
مصرف میوه و سبزیجات تازه: مانند سیب، هویج و کرفس که به تمیز کردن دندان‌ها کمک می‌کنند.
-
پرهیز از نوشیدنی‌های اسیدی: مثل نوشابه و آبمیوه‌های صنعتی که مینای دندان را از بین می‌برند .
۵. ترک سیگار و دخانیات
-
سیگار و تنباکو نه‌تنها باعث زردی دندان می‌شوند، بلکه جرم دندان را ۳ برابر افزایش می‌دهند .
۶. جویدن آدامس بدون قند
-
آدامس‌های حاوی زایلیتول یا سوربیتول ترشح بزاق را افزایش داده و به شست‌وشوی پلاک کمک می‌کنند .
۷. نوشیدن آب کافی
-
آب به شست‌وشوی باقیمانده غذا و تعادل pH دهان کمک می‌کند.
۸. استفاده از روش‌های خانگی کمکی
-
جوش شیرین: یک قاشق چای‌خوری جوش شیرین را با آب مخلوط کرده و هفته‌ای ۱-۲ بار به‌عنوان خمیردندان استفاده کنید (زیاده‌روی نکنید، چون ممکن است مینای دندان را ساییده کند).
-
روغن نارگیل: قرقره کردن ۱ قاشق روغن نارگیل به مدت ۱۰-۱۵ دقیقه (روش oil pulling) به کاهش باکتری‌ها کمک می‌کند.
۹. معاینات منظم دندانپزشکی
-
هر ۶ ماه یکبار به دندانپزشک مراجعه کنید تا در صورت نیاز جرم‌گیری یا پولیش انجام شود.
-
در صورت مشاهده خونریزی لثه یا لق شدن دندان‌ها، فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید.
۱۰. محافظت از دندان در برابر دندان‌قروچه
-
اگر دندان‌قروچه (براکسیسم) دارید، از نایت گارد (محافظ دندان شبانه) استفاده کنید تا از سایش دندان و تجمع پلاک جلوگیری شود
بخش سوم: باورهای غلط درباره جرم دندان
❌ “جرم‌گیری دندان را خراب می‌کند!”
✅ واقعیت: جرم‌گیری ضرری ندارد و از پوسیدگی و بیماری لثه جلوگیری می‌کند. احساس فاصله بین دندان‌ها پس از جرم‌گیری به دلیل برداشته شدن جرم‌های چسبیده است، نه آسیب به دندان
❌ “خمیردندان‌های سفیدکننده جرم را از بین می‌برند!”
✅ واقعیت: این خمیردندان‌ها فقط لکه‌های سطحی را پاک می‌کنند و روی جرم سخت تأثیری ندارند
نتیجه‌گیری: پیشگیری بهتر از درمان است!
تشکیل جرم دندان یک فرآیند تدریجی است، اما با رعایت بهداشت دهان، تغذیه مناسب و مراجعه منظم به دندانپزشک می‌توان از آن جلوگیری کرد. اگر جرم تشکیل شده باشد، جرم‌گیری حرفه‌ای تنها راه حل موثر است، بنابراین بهتر است قبل از پیشرفت مشکل اقدام کنید.
💡 نکته پایانی:
“دندان‌های سالم، سرمایه‌ای هستند که با مراقبت روزانه حفظ می‌شوند. هرگز منتظر درد یا خونریزی لثه نمانید!”
پروفسور سیده حوریه موسوی – متخصص دندانپزشکی زیبایی و ترمیمی
استاد تمام دانشکده دندانپزشکی مشهد
آدرس: مشهد- بلوار سجاد، روبه روی مشهد مال، بین چهارراه خیام و گلریز، ساختمان پزشکان نگین، بلوک1 ، طبقه چهارم، پلاک ۱۴
051-37676258
09914725431
دیدگاهتان را بنویسید